مجموعه آثار جدید فقهی آیت‌الله جوادی آملی رونمای شد
تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۳۶۶۷۹
به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام روح‌اللهی معاون آموزش و پژوهش بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسرا در آئین رونمایی از آثار جدید فقهی آیت‌الله جوادی آملی ضمن خیرمقدم، گزارشی از فعالیت‌های پژوهشی بنیاد اسرا ارائه داد و بیان داشت: در سال گذشته پژوهشی فعالیت‌های پژوهشی ارزشمندی انجام شده که در رأس آن می‌توان به چاپ ۲۰ جلد اثر جدید از آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی نام برد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کتاب ادب فنا مقربان که دوره ۱۲ جلدی شرح زیارت جامعه است در اسفند ماه ۱۴۰۰ جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی را به خود اختصاص داد و در هفتمین دوره اعطای جایزه حقوق بشر اسلامی نیز که در مرداد ماه ۱۴۰۱ برگزار شده از کتاب فلسفه حقوق بشر اسلامی به دلیل ادبیات‌سازی در حوزه حقوق بشر اسلامی، تکریم گردید.
وی در ادامه گفت: آرشیو بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا یک آرشیو صوتی و تصویری نیست بلکه با داشتن سه مقوله حجم اطلاعات، تنوع و سرعت افزودن به آن، می‌توان آنرا یک «بیگ دیتا» دانست در ردیف مراکز کلان داده یا همان 3V (تری وی) های جهان اسلام؛ امیدواریم به همت مردم متدین و خیّر از یک سو و حمایت دولت محترم از سوی دیگر توفیقی حاصل شود که بتوانیم دسترسی آن را برای محققان و پژوهشگران بر اساس استاندارهای مراکز کلان داده فراهم کنیم.
حجت الاسلام روح الهی با اشاره به یکی از ویژگی‌هایی که در فرایند پژوهش آثار حضرت استاد، بیان داشت: آنچه امروز منتشر می‌شود به عنوان یک اثر، حاصل گفتگو علمی حضرت استاد آیت الله العظمی جوادی آملی (دامت برکاته) است با ۵ گروه که رفت و برگشت علمی داشته است: یک: استاد و شاگردان، دو: استاد و پژوهشگرا، سه: پژوهشگران و پژوهش‌های پیشینی، چهار: استاد و اندیشمندان معاصر و پنج: استاد و مقتضیات زمان که در عمده آثار حضرت استاد رعایت شده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید کمال‌الدین عمادی مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج در بخش دیگری از این نشست درباره فقاهت جامع حضرت علامه جوادی آملی، بیان داشت: حضرت استاد علامه جوادی آملی به عنوان میراث دار برجسته همه فقیهان پیشین است که از همه این استوانه‌های سلف و خلف بهره وافر برده است بر اساس آیه شریفه نفر دارای فقاهت جامع (فقه اکبر و فقه اصغر) است زیرا بر اساس روایت شریف نبوی ص در سه رشته مبارک آیه محکمه و فریضه عادله و سنت قائمه، جان مستعد خود شکوفا کرده است، لذا امروز او تنها فقیه عصر خویش که در هر سه رشته اصلی فلسفه عرفان و فقه، نه تنها صاحب نظر است بلکه استاد عالی‌رتبه و دارای آثار گرانسنگ و ماندگار این رشته‌ها است لذا فلاسفه معاصر او را یک فیلسوف الهی و متکلم در طراز عالی دین و صاحبان ذوق عرفانی و اهل سلوک سیر کشف و شهود او را از خود و استاد عالی این رشته می‌شناسند در تفسیر نیز گوی سبقت از همگان ربوده است و آن را در حوزه مبارکه قم شکوفا کرد.
وی ادامه داد: در آئین رونمایی امروز حدود ۱۰ اثر فقهی از آیت الله العظمی جوادی آملی رونمایی خواهد شد و پیش بینی می‌شود که آثار فقهی حضرت استاد در یک موسوعه ۳۵ جلدی جمع آوری و به محضر علاقه مندان و شاگردان حضرت استاد ارائه گردد.
مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج درباره خصایص و نوآوری‌های فقهی علامه جوادی آملی بیان داشت: هر محققی در درس فقه حضرت استاد مدتی شرکت کند به خصایص ممتاز و نوآوری‌های ایشان واقف می‌گردد، اما درباره مهمترین نوآوری‌های فقهی استاد می‌توان به «اهتمام خاص به قرآن در تفقه و تدریس»، «تضلع در فقه الحدیث» «اشراف بر متون و روایات و اکتفاء نکردن به روایات همان باب فقهی مورد نظر»، «تضلع و تخصص بالا درعلوم عقلی و نقلی بدون خلط» و «تخصص در دانش نجوم و استفاده از آن در فقه» و «نگاه تمدنی در تفقه» اشاره کرد.
هر اقدام و عمل بدون بنیان تحقیقاتی از اعتبار ساقط و ارزش عمل و انجام ندارد
در ادامه این نشست، پیام ریاست بنیاد حجت الاسلام و المسمین مرتضی جوادی آملی توسط خراسانی معاونت فرهنگی بنیاد اسرا قرائت شد.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در این پیام ابراز داشت: پژوهش و تحقیق, بنیان هر اقدام مثبتی است که جامعه مبتنی بر آن فعالیت‌های خود را سامان داده است. هر اقدام و عمل بدون بنیان تحقیقاتی از اعتبار ساقط و ارزش عمل و انجام ندارد و جامعه بدون پژوهش را جامعه بدون سری باید دانست که از اندیشه و تفکر تهی بوده و حرکت و رفتار او با حیرت و سرگردانی بی‌سامان می‌ماند. پژوهش امروزین در جامعه حوزوی باید بر این پایه استوار باشد که دین می‌تواند مبنای زندگی و حیات در همه زمینه‌های فردی و اجتماعی باشد, دین پاسخگوی همه نیازها, پرسش‌ها و مطالبات جامعه است. دین می‌تواند به همه مسائل نظام سیاسی و مسائل مربوط به روابط بین‌المللی و نظایر آن پرداخته و بدان‌ها پاسخ دهد.
ریاست بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا در ادامه به مسئولیت و رسالت دانشگاه اشاره کرده و بیان داشتند: رسالت دانشگاه‌ها ضمن مطالعات و مسائل آموزشی و حل و فصل مسائل علمی, در جهت خدمت به جامعه سوق داده شد و نقش دانشگاه‌ها از تک‌نقشی و تک‌نهادی به چند نقشی و چندنهادی یعنی نقش آموزشی, پژوهشی, خدماتی, انتشاراتی و رشد حرفهای تکامل یافته است. به موازات چنین نقشی حوزه‌های علمیه که مدعی اداره جامعه درابعاد مختلف هستند بایستی ضمن افزایش مسائل علمی به جنبه‌های پژوهشی افزوده و در حل مسائل بر مبنای علم و آگاهی‌های دینی در حل مسائل اجتماعی دخیل باشند.
تکیه گاه دین ما، فقه است
در ادامه جلسه آیت الله سید محمد غروی در سخنانی با اشاره به آیات و روایات در اهمیت فقه اظهار داشت: هر چیزی یک تکیه‌گاهی دارد و تکیه‌گاه این دین, فقه است یا در بیان دیگر حضرت می‌فرماید: اگر خدا خوشبختی را برای کسی قسمت بکند او را در دین, فقیه قرار می‌دهد و رشد او را به او الهام می‌بخشد. در بیان دیگر دارند که یک فقیه بر ابلیس و شیطان از هزار عابد هم سنگین‌تر و سخت‌تر است چرا که تمام مکائد شیطانی را این فقیه باز می‌کند و نمی‌گذارد که افراد در بند شیطان قرار بگیرند.
وی ادامه داد: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی معرف همه عزیزان هست بهتر از من ایشان را می‌شناسید ایشان یک جامعیت ویژه‌ای دارد مفسر است، عارف است، فیلسوف است، فقیه است، اصولی است و اخلاقی است این جامعیت خاص می‌تواند در بینش افراد یک تأثیرگذاری داشته باشد و برون‌داد فرد را در دیدن حقایق و مسائل خیلی عمیق‌تر, وسیع‌تر و گسترده‌تر کند و حقیقتاً این جامعیتی که ایشان دارد من یک وقت فکر می‌کردم می‌گفتم یک عالم موفق هر کدام از این مهارت‌ها و تخصص‌هایی که ایشان داشتند را اگر داشته باشند این یک عالم بسیار موفق است این جامعیتی که ایشان دارد بهت‌آور است این واقعیتی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
وی در ادامه به فرصتی که انقلاب جمهوری اسلامی در پیشبرد اهداف محققان و پژوهشگران داشته اشاره کرده و اظهار داشتند: یکی از الطاف الهی که نصیب آیت الله جوادی آملی شده آن فرصت‌هاست این نکته بسیار مهمی است فرصت برای اینکه ایشان بتوانند ارائه این مباحث فلسفی عرفانی، تفسیری و فقهی را داشته باشند و عزیزانی، دوستانی پای کار باشند این خیلی مهم است ببینید مرحوم علامه طباطبایی آن موقعی که تفسیر قیم المیزان را قلم می‌زدند خیلی از مواقع خودشان این نوشته‌های خودشان را یا چیزهایی که تصحیح می‌شد می‌بردند برای چاپخانه. برای تصحیح آنها مشکل داشتند. عزیزان اینها را دقت کنیم اینکه می‌گویم فرصت واقعاّ فرصت است این انقلاب اسلامی فرصتی بود برای حضرت استاد که بتواند چنین تشکیلاتی را راه بیندازد و بالاخره بتواند کارهایی که احیاناً ایشان دارند درس‌هایشان را ارائه بدهند. اینها از برکات انقلاب بود این را توجه داشته باشید که اگر این امکانات نبود ایشان هم مثل بعضی از اساتید خودشان چنین وضعیتی پیدا می‌کردند واقعاً ما باید این جنبه‌های انقلاب و نظام اسلامی را قدردان باشیم و کسانی که در واقع کمک می‌کنند از نظر مادی که بشود چنین زمینه‌ای فراهم آورد که عده‌ای از محققان بتوانند کار کنند هم آنها پرورش پیدا کنند این خیلی مهم است.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: آیت الله جوادی آملی آیت الله جوادی آملی هفته پژوهش هفته پژوهش 1401 آیت الله العظمی جوادی آملی حجت الاسلام بین المللی حضرت استاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۳۶۶۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بر سر سفره بزرگ فقهی، کلامی و عقلی امام صادق (ع)نشسته‌ایم
حضرت امام صادق(ع) در طول دوران امامت‌شان و در سخت‌ترین شرایط سیاسی و اجتماعی، ضمن حفظ و تقویت جایگاه شیعیان با فعالیت علمی بی‌نظیر، به حفظ و حراست از احکام الهی و دستورات قرآن و سنت نبوی پرداختند.به مناسبت سالروز شهادت ایشان و برای آشنایی بیشتر با تلاش‌ها و خدمات ماندگار علمی امام صادق(ع)، با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین حسینی قمی، استاد حوزه قم کشور گفت‌وگو کرده‌ایم و نکات جالبی درباره زندگی ایشان و نیز تاثیر فقه شیعه و اهل سنت از آن حضرت مطرح شده است. شرایط و زمانه امام صادق(ع) چگونه بود که بیشترین روایات نقل‌شده در منابع روایی ما از این امام بزرگوار است؟ به تعبیر دیگر چه شرایطی وجود داشت که ایشان فعالیت‌های علمی را در اولویت قرار دادند؟ بنده در پاسخ به این پرسش چند نکته را متذکر می‌شوم. نکته اول؛ عبارتی را شیخ مفید در کتاب ارشاد خود دارند و می‌دانید این عالم بزرگوار هزار سال قبل زندگی می‌کرده و ارشاد هم از بهترین آثار ایشان است؛ ایشان این تعبیر را آورده است: لم ینقل عن احد من اهل بیته ما نقل عنه فان اصحاب الحدیث قد جمعوا اسماء الرواه عنه من الثقاه فکان اربعه آلاف رجل. یعنی تعداد روایاتی که ما از امام صادق(ع) داریم از هیچکدام از ائمه دیگر نداریم. وقتی راویان مورد وثوق ایشان را جمع‌اوری کرده‌اند حدود ۴هزار نفر می‌شوند. گاهی گفته می‌شود امام صادق(ع) ۴هزار شاگرد داشتند که این تعبیر دقیق نیست؛ شاگرد به این معنا نیست که مانند امروز که مثلا جلسه درس مراجع و علما برپا می‌شود و چند صدنفر و گاهی هزار نفر شاگرد دارند آن حضرت هم در آن واحد ۴هزار شاگرد داشته باشند؛ تعبیر شیخ مفید دقیق است که فرموده ۴ هزار راوی؛ یعنی ممکن است فردی دو روایت از امام اخذ کرده و به شهر و دیار خود برگشته باشد و آن را به مردم بیاموزد. خدا رحمت کند مرحوم عطاردی که مسند ائمه(ع) را نوشته است؛ برای فهم عظمت کاری که امام صادق(ع) کرد خوب است بدانیم براساس آماری که مرحوم عطاردی آورده است، می‌توان به دست آورد که هر کدام از امامان از امام مجتبی(ع) تا امام عسکری(ع) چند روایت دارند. از امام مجتبی(ع)، هزار و ۱۸۷ حدیث داریم؛ از امام حسین(ع) دوهزار و ۴۵۲ حدیث؛ از امام سجاد(ع)، هزار و ۶۶۱ حدیث؛ از امام باقر(ع)، ۹هزار و ۵ حدیث و وقتی به امام صادق(ع) می‌رسیم می‌بینیم از ایشان ۳۸هزار و ۶۰۰ حدیث وجود دارد. آقا موسی بن جعفر ۳هزار و ۵۵ حدیث؛ امام رضا(ع) ۲هزار و ۶۶۳ حدیث، امام جواد(ع) ۹۳۶ حدیث و کمترین روایت از امام هادی(ع) با ۵۲۰ و امام عسکری(ع) با ۵۲۱ حدیث. مجموع این روایات ۶۰هزار و ۶۰۰ حدیث است و جالب اینکه از این تعداد، روایات امام صادق(ع) بیش از ۳۸هزار حدیث است. این آمار نشان می‌دهد که ائمه(ع) از امام مجتبی(ع) تا امام عسکری(ع) فقط ۱۳هزار روایت دارند در حالی که از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بیش از ۴۷هزار روایت داریم و این نشان می‌دهد در فرصتی که امام پیدا کردند به احیای علوم دینی پرداختند. آمار جالب دیگر اینکه جمعا مسند آقای عطاردی ۴۲ جلد است که ۲۲ جلد آن فقط مختص امام صادق(ع) است. نکته دوم؛ حیات علمی امام صادق(ع) نتیجه و اثر خود را بعدا ظاهر کرد؛ حسن بن علی الوشاء که از اصحاب امام کاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام هادی(ع) است می‌گوید من وقتی وارد مسجد کوفه می‌شدم ۹۰۰ حلقه درسی می‌دیدم که می‌گفتند حدثنی جعفر بن محمد(ص) یعنی فقط از امام صادق(ع) روایت نقل می‌کردند. مرحوم کلینی در کافی نوشته است امام صادق(ع) فرمودند من در آستانه شهادت پدرم در کنار بستر پدرم بودم؛ امام باقر به من سفارش کردند: یا جعفر اوصیک باصحابی خیرا؛ یعنی مراقب اصحاب من باش؛ و امام صادق(ع) به پدر فرمودند نگران نباشید والله من آنان را رها نمی‌کنم و کاری می‌کنم که اگر یک شیعه در یک شهر بود نیاز به سؤال از احدی نداشته باشد و واقعا این هنری است که این دو امام به خرج دادند. نکته سوم؛ شیخ مفید باز در ارشاد تعبیری دارد و آورده است شیعه قبل از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) حتی مناسک حج و حلال و حرام را به خوبی نمی‌شناختند و ائمه قبل هم فرصتی برای تبیین احکام نداشتند و یا مردم به آنها مراجعه نمی‌کردند و اولین دورانی که ائمه(ع) فرصت یافتند همین دوران است. بد نیست داستانی شنیدنی را برای عظمت کار امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بیان کنم؛ زمانی از طرف پادشاه حجاز برای آیت‌الله العظمی بروجردی هدایایی فرستاده بودند؛ ایشان فرموده بود من بنا ندارم در زندگی هدایایی از سوی سلاطین بپذیرم و فقط مصحف (قرآن) را پذیرفتند و مابقی هدایا را نپذیرفتند و چون باید در عوض این هدیه، هدیه‌ای می‌دادند با زیرکی تمام روایتی را برای پادشاه عربستان فرستادند؛ در نامه خود نوشته بودند: ارسلت الیک حدیثا طویلا؛ برای تو حدیثی طولانی فرستادم؛ این حدیث اگر همه مناسک حج را نداشته باشد بیشتر مناسک حج را در خود دارد؛ هنر ایشان این بود که روایت را از وجود مقدس امام صادق(ع) نقل کرده بودند؛ ممکن است پرسیده شود مگر اهل سنت خودشان روایات حج را نداشتند که ایشان باید از امام صادق(ع) روایتی نقل کنند؛ نکته ظریف این است که ایشان این حدیث را از منابع دست اول اهل سنت یعنی صحیح مسلم نقل کرده بود. آیت‌الله بروجردی خواسته بود به آنها بفهماند اگر شما امروز مناسک حج را دارید به برکت روایات امام صادق(ع) است. لذا در مناسک حج و احکام آن با اینکه ۱۸ عمل وجود دارد اختلاف فتاوا بین شیعه و اهل سنت بسیار کم است چون مناسک حجشان را از امام صادق(ع) گرفته‌اند. تعبیری دارد آقای اسد حیدر از نویسندگان عرب‌زبان شیعه که شاید مفصل‌ترین کتاب را در ۵ جلد در مورد زندگانی امام صادق(ع) نوشته است؛ او می‌گوید: کان بیته کالجامعه الکبیره؛ خانه امام صادق(ع) مانند دانشگاه بزرگ بود. یکی از کارهای امام تربیت شاگرد در رشته‌های تخصصی بود که امروز توجه به تخصص رسم شده است؛ در توحید هشام بن حکم، در فقه زراره، در کلام مؤمن الطاق و ...تربیت شده بودند. نکته چهارم؛ مرحوم حاج آقا بزرگ تهرانی در الذریعه، بیش از ۲۰۰ شاگرد از امام صادق(ع) نام برده است که بیش از ۷۴۰ کتاب نوشته‌اند و این خیلی مهم است؛ گاهی یک روایت فقهی مبنای صدها فتواست؛ مثلا روایتی از امام(ع) در مورد شک و یقین داریم که فرمودند: لا تنقض الیقین بالشک. همین تعبیر کوتاه منشا صدها فتواست. حالا ۲۰۰ صحابه بیش از ۷۴۰ کتاب تالیف کرده‌اند. برای اینکه بدانیم دیگران هم سر سفره امام صادق(ع) مهمان بوده‌اند، ابن ابی الحدید که از شارحان برجسته نهج‌البلاغه است در جلد اول بحث جالبی دارد و می‌گوید همه پیشوایان چهارگانه اهل سنت با واسطه یا بی واسطه از شاگردان امام صادق(ع) هستند. ابوحنیفه شاگرد بی واسطه بوده است. نکته پنجم؛ آلوسی در تفسیر خود آورده است که ابوحنیفه افتخار می‌کرد که شاگرد امام صادق(ع) بوده است و فریاد می‌زد که اگر من در آن دو سال محضر امام صادق نبودم نابود شده بودم: لولا السنتان لهلک نعمان. شافعی و احمد حنبل هم با واسطه شاگرد امام هستند. تعبیری مالک(رئیس فرقه مالکی) دارد که خیلی جالب است؛ او می‌گوید: والله چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به ذهن کسی خطور نکرده است که در زهد و فضل و عبادت و ورع، برتر از جعفر بن محمد باشد. بنابراین نه تنها شیعه مدیون امام صادق(ع) است بلکه پیشوایان اهل سنت هم مدیون ایشان هستند. آیت‌الله آصفی مقاله مفصل و زیبایی در مقدمه لمعه دمشقیه مرحوم کلانتر دارد؛ من از اینجا نقل می‌کنم؛ وی از ابن حجر نقل کرده است؛ بسیاری از علوم را مردم از امام صادق(ع) استفاده کرده‌اند و یک یک پیشوایان اهل سنت را نام برده است؛ شهرستانی در ملل و نحل در مورد امام صادق(ع) دارد که ایشان علم و حکمت و زهد زیادی داشتند. جاحظ با اینکه فرد متعصبی در قرن سوم است تعبیر عجیبی در مورد امام(ع) دارد؛ او می‌گوید علم و فقه جعفر بن محمد دنیا را پر کرده بود و ابوحنیفه از شاگردان اوست. نکته ششم؛ آیت‌الله آصفی از ذهبی در میزان الاعتدال نقل کرده است که اگر ما بخواهیم روایات بزرگان شیعه را از اسناد روایات حذف کنیم چیزی جز اندکی باقی نخواهد ماند و مجموعه‌ای از آثار پیامبر(ص) از بین خواهد رفت. همچنین آیت‌الله آصفی در مقدمه‌ای که ذکر شد از رجال کشی نقل کرده است که فردی به نام محمدبن معروف هلالی می‌گوید من در کوفه نزد امام صادق(ع) رفتم چون ایشان دو سال در کوفه بودند؛ به کوفه رفتم و خواستم خدمت ایشان برسم ولی دور ایشان آنقدر شلوغ بود که تا سه روز دستم به امام نرسید تا اینکه روز چهارم امام مرا در شلوغی جمعیت دیدند و راه باز کردند و خدمت ایشان رسیدم و تا نجف که به زیارت مرقد امیرمؤمنان(ع) رفتند محضر ایشان بودم. البته می‌دانید که قبر امیرمؤمنان(ع) برای شیعیان در دوره امام صادق(ع) مشخص شد. نکته هفتم؛ نکته مهم دیگر در زندگی آن امام تربیت شاگرد در رشته‌های مختلف تخصصی بود؛ مثلا ابان بن تغلب یکی از آنان است؛ مرحوم علامه شیخ محمدتقی تستری، صاحب قاموس الرجال در مورد ابان نوشته است او ۳۰هزار حدیث از امام صادق(ع) فراگرفت و به خاطر عظمت او همه حلقه‌های درسی در مسجدالنبی تعطیل می‌شد تا از محضر ایشان استفاده کنند؛ او از شاگردان امام باقر(ع) هم بود، امام باقر(ع) خطاب به او فرمود برو و در مسجد مدینه بنشین و برای مردم فتوا بده. نکته هشتم؛ این نکته را عرض کنم که از مجموع اصحاب ائمه(ع) و ۴هزار راوی، برخی از آنان مجتهد بودند که یکی از آنان همین ابان بن تغلب است که امام باقر(ع) به ایشان فرمودند: اجلس فی مسجد المدینه و افت للناس. نکته ظریف در اینجا آن است که در دوره‌ای که خود امام باقر(ع) در مدینه حضور دارند به ابان می‌گویند که من دوست دارم تو به مسجد بروی و برای مردم فتوا بدهی؛ الان مراجع ما در دوره غیبت فتوا می‌دهند ولی در داستان ابان، امام(ع) حضور دارند و باز از شاگردشان می‌خواهند که فتوا بدهد؛ ذهبی که فرد خیلی متعصبی است در مورد ابان دارد: شیعی جلد صدوق لکنه مبتدع؛ او شیعی راستگو است ولی بدعت‌گذرا است و ما حرفهای راست او را می‌گیریم و بدعت‌ها را به خود او وا می‌گذاریم که البته باید از ذهبی بپرسیم کدام سخن ابان، بدعت بوده است. این ابان وقتی از دنیا رفت امام صادق(ع) در شان او فرمودند: والله لقد اوجع قلبی موت ابان؛ امام قسم جلاله خوردند که به خدا قسم مرگ ابان قلب مرا به درد آورد. ببینید شیعه چقدر می‌تواند اوج بگیرد که امام درباره او بفرمایند مرگ او باعث شد تا قلب من درد بگیرد. از دیگر صحابه امام، هشام است که امام درباره او فرمودند: ای هشام تو همیشه مورد تایید روح القدس هستی. تعبیری هارون الرشید در مورد هشام دارد که جالب است؛ یک وقتی مناظره‌ای بین هشام و فرد دیگری در مجلس برامکه برگزار شد و هارون از پشت پرده مناظره را گوش می‌کرد و هشام در مناظره غلبه داشت؛ هارون بعد از این مناظره در مورد هشام گفت: لسان هشام اوقع فی نفوس الناس من الف سیف؛ تاثیر زبان هشام از هزار شمشیر بیشتر است. از دیگر شاگردان امام، محمدبن مسلم است که آیت‌الله خویی گفته است او بیشترین روایات را از امام نقل کرده است؛ زراره و برادرش هم از شاگردان آن امام بودند و مطلب دیگر در بیان عظمت امام صادق(ع) این است که بعد از وفات پیامبر(ص)، شعار حسبنا کتاب الله، زیاد مطرح شد و بیش از ۱۰۰ سال کتابت حدیث را منع کردند و از کارهای بسیار باعظمت امام این بود که به شاگردانشان توصیه کردند که روایات را بنویسند لذا ۷۴۰ کتاب از ۲۰۰ صحابه امام نوشته شد. نکته نهم؛ باز از خدمات دیگر امام صادق(ع) که مرحوم آیت‌الله آصفی به آن پرداخته این است که در دوره امام صادق(ع) سؤالات زیادی از سوی مردم در زمینه کلام و فقه وجود داشت و همه هم خدمت امام و شاگردان ایشان نمی‌آمدند و سراغ ائمه اهل سنت می‌رفتند و آنها هم چون برای برخی از سؤالات پاسخی نداشتند رو به قیاس آوردند که امام صادق(ع) با این جریان مبارزه جدی داشتند؛ یکی از کارهای مهم امام مبارزه با قیاس بود؛ امام از ابوحنیفه پرسید که تو چطور فتوا می‌دهی و او گفت براساس کتاب و سنت و امام فرمودند اگر جواب را در کتاب و سنت نیافتی چه؟ و او قیاس را مطرح کرد؛ امام از او چند سؤال پرسید مثلا پرسیدند نماز مهمتر است یا روزه و او جواب داد معلوم است که نماز چون ستون دین است؛ حضرت پرسیدند اگر نماز مهمتر است چرا خانم‌ها در ایامی که از خواندن نماز معذور هستند بعدا نباید قضای آن را به جا بیاورند در حالی که باید قضای روزه را بگیرند؟ اگر قیاس درست باشد نماز که مهمتر است چرا نباید قضا شود ولی روزه قضا شود؟ امام صادق(ع) با جریان قیاس مبارزه زیادی کردند زیرا این جریان به قدری گسترش داشت که گاهی شاگردان نزدیک امام(ع) هم فریب این جریان را خوردند. در «من لایحضر الفقیه» شیخ صدوق بیان شده است که ابان بن تغلب در اوایل شاگردی امام خدمت ایشان می‌رسد و می‌پرسد: اگر مردی یکی از انگشتان زنی را قطع کند، دیه او چقدر است؛ اگر دو انگشت را قطع کند دیه چقدر است؛ اگر سه تا چقدر و امام به ترتیب پاسخ دادند ۱۰، ۲۰ و ۳۰ شتر؛ او گفت اگر ۴ انگشت قطع شود و امام پاسخ دادند ۲۰ شتر در حالی که اگر قیاس مبنا بود باید ۴۰ شتر می‌شد. ابان خطاب به امام گفت که سبحان الله؛ ما در عراق که این سخن را می‌شنیدیم تصور می‌کردیم حرف شیطان است و آن وقت شما چطور می‌گویید ۲۰ شتر؟ امام به او نهیب زد که ای ابان تو از قیاس سخن می‌گویی در حالی که سنتی که با قیاس درست شود دین را نابود می‌کند و بعد هم امام(ع) علت اینکه برای قطع ۴ انگشت ۲۰ شتر دیه باید داده شود را بیان فرمودند. نکته دهم؛ نکته دیگر در بیان خدمات امام صادق(ع) رواج تفکر و اهمیت به عقل است؛ ما امروز بر سر سفره بزرگ فقهی، کلامی و عقلی امام(ع)نشسته‌ایم و پشت صحنه را نمی‌بینیم؛ شما مکاتب دیگر را در برابر مکتب امام صادق(ع) مقایسه کنید. کتابی را مرحوم آقای نجمی دارند به عنوان «سیری در صحیحین»؛ عزیزان مراجعه کنند تا بفهمند کسانی که از مکتب اهل بیت(ع) دور شدند چه چیزهای عجیبی نوشته‌اند؛ یکی از کارهای مهم امام صادق(ع) رواج علوم عقلی است. مرحوم علامه مظفر در کتاب الامام الصادق(ع) از یکی از معاصرین خود از یکی از مجلات نقل کرده است که شیعه اولین کسانی بودند که مذهب خود را بر مبنای عقل تاسیس کردند. الان شما صحاح و سننن اهل سنت را ببینید؛ روایاتشان از نماز و روزه شروع می‌شود ولی مرحوم کلینی، کافی را با کتاب العقل و الجهل آغاز کرده است. دو جلد کافی، کتاب عقل و جهل است و به قضا و قدر و جبر و اختیار در بخش توحید پرداخته است و آن وقت شما این مطالب را با برخی روایات آنان مقایسه کنید که العیاذبالله برای خدا جسم قائل شدند و یکی از آنان در شب جمعه در منبر نشسته بود و گفت همینطور که من الان از منبر پایین آمدم خدا هم در روز قیامت از عرش خود پایین خواهد آمد. به هر حال از جمله خدمات آن حضرت گسترش علوم عقلی است. ممکن است گفته شود که امام از روی ناچاری مجبور بودند که کار علمی رو بیاورند چون زمینه فعالیت سیاسی نداشتند و کسانی هم که قیام کردند با شکست روبرو شدند، پاسخ به این سوال چیست؟ غیر از سیدالشهداء(ع) که قیام به شمشیر کرده و به شهادت رسیدند هیچ امام دیگری این وضع را نداشتند و بنا نبود داستان کربلا در دوره هر امامی رقم بخورد و همه ائمه(ع) مانند ایشان شهید شوند؛ کربلا یکبار بود و برای بیداری جامعه هم لازم بود؛ در دوره ائمه(ع) از جمله امام صادق(ع) قیام‌هایی شد ولی ایشان همراهی نکردند با اینکه برای موفقیت آنها و بعد از شهادتشان دعا و از آنان تجلیل کردند ولی در قیام دخالتی نداشتند و تشویق نمی‌کردند یا وقتی ابومسلم خراسانی آمد حاضر نشدند با او همکاری کنند. این دوره دوره‌ای نبود که امام بخواهد وارد فاز نظامی و سیاسی شود؛ ۳۴ سال امامت این امام از سخت‌ترین دوران‌ها بود و خلفایی چون هشام و ولید یعنی جانیانی که روی جنایتکاران را سفید کردند حاکم بودند. البته بنی عباس در ابتدا سراغ شیعه و امام نرفتند ولی وقتی جای پای آنها محکم شد شروع به سختگیری به امام کردند که یکی از دوران‌های سخت دوره منصور دوانیقی بود. معروف است که فردی خانمش را طلاق داده بود و برایش مسئله شرعی پیش آمده و می‌خواست از امام(ع) بپرسد ولی جرئت نداشت به خانه امام صادق(ع) برود زیرا اگر حکومت متوجه می‌شد او را می‌کشتند لذا لباس یک فرد دوره‌گردی را می‌پوشد و سبد خیاری را بر سر می‌گذارد و با این بهانه خود را به منزل امام می‌رساند و مسئله می‌پرسید. بنابراین این دوران دوره سختی بود لذا حیات علمی امام جلوه زیادی داشت. آخرین پرسش هم این است که تبیین زندگانی ائمه برای دوران ما درس و الگوست؛ برخی می‌گویند ما می‌توانیم به سیره علمی امام صادق(ع) رجوع کنیم و به جای درگیری سیاسی با کشورها، سراغ فعالیت و پیشرفت علمی و اقتصادی برویم، تحلیل شما چیست؟ امروز انقلاب بزرگی توسط یک فقیهی به ثمر رسیده است که ذره‌ای هوای نفس نداشت و برای خدا کار کرد و ما نمی‌توانیم بگوییم امروز دوره سکوت است و باید فقط کار علمی بکنیم؛ وقتی فقیه مسلمی که کسی در عظمت علمی و عرفانی او تردیدی ندارد قیام می‌کند و این نوع مباحث وجهی ندارد. گفت و گو از علی فرج زاده منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟